Aanvaringen op de binnenwateren hebben vaak grotere gevolgen dan gedacht. Schade aan schip of infrastructuur, stremmingen, stilstand of zelfs letsel: het zijn risico’s die je als schipper liever voorkomt. TVM scheepsexpert Ernst Geluk deelt zijn inzichten over hoe schippers risico’s beter kunnen inschatten én beperken. “Voorkomen begint bij bewustwording.”
Met ruim twee decennia ervaring houdt Ernst de ontwikkelingen in de binnenvaart nauwlettend in de gaten. Eén daarvan is autonoom varen – een innovatie die volgens hem vooral als ondersteuning moet worden gezien, niet als vervanging van de vakbekwame schipper.
"De voordelen van dit soort innovaties zijn er onmiskenbaar, Denk alleen maar aan de real-time monitoringsystemen, die de veiligheid ten goede komen. Maar, voegt hij eraan toe: niet elke vernieuwing is per se een verbetering. Het is een hulpmiddel, hè, autonoom varen”, zegt hij. “Het is niet de bedoeling dat een schipper de stuurhut tijdens het varen verlaat om ergens anders de piepers te gaan zitten schillen.”
Ernst vertelt zijn verhaal aan een tafeltje in het centrum van Breda, op steenworp afstand van de pittoreske haven in die stad, domein van plezierbootjes en hobby-schuitjes. Deze vaartuigen zijn wat kleiner van omvang dan schepen die hij gewoonlijk bezoekt in zijn hoedanigheid van expert. Toch duidt het decor de liefde die hij koestert voor het water en het waterverkeer.
Een groot hart voor de maritieme branche heeft hij, niet op de laatste plaats voor de schippers en de andere medewerkers op de schepen. Vandaar zijn behoefte om hen, wanneer hij in de gelegenheid is, te behoeden voor gevaren. Een schade is immers zo gemaakt, weet hij na ruim twintig jaar werkjaren al expert.
“Van dichtbij heb ik geregeld gezien wat voor impact schade kan hebben”, vertelt Ernst. “Dat leed gun je niemand. Echt, ik ken geen schipper die vrolijk wordt van schade. Zeker niet wanneer er menselijk letsel bij komt kijken. Om die reden wijs ik mensen graag op de risico’s van aanvaringen op de binnenwateren. Voorkomen is beter dan genezen, nietwaar?”
Het is zoals ze Ernst kennen in de branche. Hij is iemand die zich vurig inzet voor een veilige werkomgeving voor al die duizenden die dagelijks hun weg vinden over de wateren. Juist omdat hij in zijn functie belangrijk kan zijn in het voorkomen van aanvaringen.
“Ten opzichte van twintig jaar geleden is het aantal kleine gemelde schades afgenomen, iets dat op zich natuurlijk een goed teken is”, stelt hij. “Feit is ook dat een schade vaak meer financiële impact heeft dan vroeger. Denk alleen maar aan de gestegen prijzen van materialen en de hogere arbeidslonen bij de werven. Een beetje schade loopt al heel snel in de papieren. Ga maar na: wanneer je een kapotte stuurhut wil repareren ben je zo 1,5 ton kwijt. Vaker nog meer, veel meer. Daar willen we de mensen, zeker ook de mensen die bij ons verzekerd zijn, alert op maken. Zie het als een stukje bewustwording.”
De meest voorkomende aanvaringen in de binnenvaart zijn aanvaringen tussen schepen en aanvaringen tussen schepen en kunstwerken, zoals bruggen en sluizen. Waarvan de mogelijke gevolgen daarvan niet te onderschatten zijn, die kunnen op verschillende vlakken enorm zijn.
Ernst: "Neem een schip dat, vanwege een opgelopen schade, een poosje uit de vaart genomen moet worden. Het leidt er doorgaans toe dat er voor schippers geen werk is en er dikwijls dus geen inkomsten zijn. Of neem een sluis die dermate defect is, dat er geen schepen meer doorheen kunnen varen. Het is al geregeld voorgekomen dat er veertig, vijftig schepen gestremd werden op hun weg. Je kunt je voorstellen dat zoiets heel frustrerend is voor alle betrokkenen. En vaak is één moment van onoplettendheid, van even de aandacht verliezen, de oorzaak."
"Een groot deel van de aanvaringen is dus te voorkomen.”
In de ideale wereld zou er in de maritieme wereld nooit meer sprake zijn van schade. Alleen: dat is een illusie. Waar gehakt wordt, vallen nu eenmaal spaanders, zeker op onstuimig water. Toch leeft bij Ernst wel de hoop en de verwachting dat in de nabije toekomst minder (onnodige) aanvaringen op de binnenwateren opdoemen. "Een gedegen reisvoorbereiding, regelmatige onderhoudscontroles, een goede opleiding en training van bemanningsleden; het zijn allemaal dingen waarmee je de kans op een aanvaring verkleint”.
Veel schippers en schipeigenaren zijn hier lang en breed van op de hoogte. Nagenoeg iedereen maakt gebruik van een uitstekende ‘tool’ als Bridgescout, dat detecteert op een schip of er voldoende doorvaarthoogte onder een brug is om er veilig onderdoor te kunnen varen. Desondanks willen we dit soort handvatten steeds weer over het voetlicht brengen.
Zo van: maak een verstandige risico-afweging wanneer het KNMI voorspelt dat er windkracht 9 op komst is. Vraag je af of het slim is om onder die omstandigheden het water op te gaan. Ben je er, voorafgaand aan je reis van bewust wat de kruiplijn is van je schip. Wees ervan op de hoogte hoe zwaar de lading is die je vervoert. En verdiep je vooraf in de op dat moment geldende waterstanden.
"Op dat soort dingen – en zo kan ik er nog wel honderd bedenken – blijven we hameren. Al was het maar omdat veel aanvaringen en opgelopen schades helaas het gevolg zijn van menselijk handelen, zoals navigatiefouten of onvoldoende communicatie. Zoiets kun je niet vaak genoeg benadrukken."
"De kracht van een boodschap zit ‘m namelijk in de herhaling.”
De betrokkenheid van Ernst bij de maritieme sector komt vrijwel in alle zinnen die hij uitspreekt tot uiting. Precies zoals hij en zijn TVM collega’s zich tijdens hun werk steevast manifesteren. Ernst heeft er alle vertrouwen in dat voor de binnenvaart een gouden toekomst gloort, eenvoudigweg omdat het op de weg alleen maar drukker en drukker wordt.
“De binnenvaart verandert, zoals elke branche verandert. We gaan onherroepelijk zien dat er nóg meer geautomatiseerd en gedigitaliseerd wordt. En daar zullen de schippers in mee moeten, zoals ze dat bijvoorbeeld ook hebben gedaan toen regelgeving hen oplegde om gebruik te maken van een universeel bedieningssysteem. Verplichte rust- en vaartijden? Elke schipper is inmiddels gewend aan dat soort ingestelde regels en dat zullen ze ook zijn bij toekomstige veranderingen”.
“Wat vaststaat: vervoer over de binnenwateren is en blijft dé manier om grote hoeveelheden vracht van punt A naar B te brengen, daar ben ik heilig van overtuigd. Sterker: Ik verwacht alleen maar een toename van die manier van vervoer. En als wij iets kunnen bijdragen aan die mooie toekomst, dan doen we dat natuurlijk graag.”
Als vanzelfsprekend staan Ernst en alle andere TVM experts, mensen in hun netwerk bij met raad en daad. Dit om hen te behoeden voor, bijvoorbeeld, zo’n vermaledijde aanvaring.
“De kans op schade verkleinen tot nul procent is niet realistisch. Toch moeten we met elkaar wél streven naar die perfectie. Rust uit, wees geconcentreerd, zorg voor een goede overdracht bij een personeelswissel, besef hoe hoog je stuurhut is, voorkom dat je met je schip vol milieu-gevaarlijke stoffen in pakweg een mosselbank terecht komt met alle gevolgen van dien; en zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Echt, elke aanvaring die we kunnen voorkomen, is er eentje. Die boodschap zullen we te allen tijde blijven uitdragen.