Preventie door goede reisvoorbereiding

Twee lagen containers naar Duitsland 

Schipper Martin van Laak kan een amusante glimlach niet onderdrukken. “Jullie treffen het: een reportage over de reisvoorbereiding en we varen met twee lagen containers naar Duitsland. De stuurhut hoeft nergens omlaag.” We zitten aan de ochtendkoffie in de stuurhut van de Zembla, het groenste schip uit de vloot van Wijgaart Shipping dat wel vijf lagen ‘dozen’ kan herbergen, 496 in totaal. De Zembla heeft een brug als een balzaal en is voorzien van een futuristisch dashboard. Het instrumentarium zou niet misstaan in een ruimteschip.

Reisvoorbereiding doornemen

Kapitein Gert-Jan Peekstok en de fleetcontroller van de rederij, Pascal Bruinen, luisteren mee als we de reisvoorbereiding doornemen. Op de computer aan de linkerzijde van de stuurhut laat Van Laak zien hoe hij aan de hand van de gegevens van opdrachtgever Neska via het programma ContainerPlanner het ladingsplan heeft gemaakt, zodat de stabiliteit goed en zo energiezuinig mogelijk is. Het is niettemin een precies karwei. Want in de keten kan een kleine fout grote gevolgen hebben: als een standaardcontainer is opgegeven, maar door een foutje in de  administratie een high cube in het ruim wordt geplaatst, dan  scheelt dat ineens 30 centimeter hoogte. De schipper moet dus bij de les blijven.

Waterpeilvoorspelling

De zondag ervoor zijn 111 containers aan boord genomen bij vijf terminals in  Antwerpen. De containers worden de komende dagen gelost in Duisburg, Krefeld en Keulen, en er wordt vanzelfsprekend retourlading meegenomen. De waterpeilvoorspelling in de opvaart heeft Van Laak geraadpleegd via Elwis. Ook daar geen bijzonderheden. En het weer? In het milde najaar hoeft hij niet op vorst en ijs te rekenen. “Met dit schip hoef ik eigenlijk alleen rekening te houden met de wind”, verduidelijkt Van Laak. “Als je vijf lagen containers in het ruim hebt staan, dan is de Zembla wel windgevoelig. Zeker als je over Zeeland vaart.”

Keuzes maken

Hij kent alle knelpunten op de route tussen ARA en het Ruhrgebied, een vaargebied waar je volgens Van Laak “zowel omhoog als omlaag klem kan komen te zitten”. Het is doorlopend een kwestie van keuzes maken, zowel qua tijd, qua brandstofverbruik, qua ballast en qua vaarhoogten. Met drie lagen containers vaar je overal onderdoor, aldus Van Laak. Daarboven beginnen de problemen, zoals op het Schelde-Rijn-kanaal waar de maximale vaarhoogte 8,90 meter bedraagt en je met vier containerlagen niet onder de negen vaste bruggen door kunt. Kom je qua vaarhoogte met vier lagen boven de 9,60 meter uit, dan moet je de brug bij Moerdijk eveneens mijden en via Dordrecht varen.

 

‘Voor de zekerheid laat je de brug zakken’

“Na Gorinchem zijn alle bruggen zo hoog dat je tot in Duitsland overal onderdoor kunt varen zonder brugopeningen”. En met vijf lagen containers? “Dan gaan alle alarmbellen af en moet je bij elke brug goed opletten of wachten op een brugopening.” Zoals bijvoorbeeld bij Gorinchem, waar soms slechts 15 centimeter speling is. “Je weet dat het kan en je vaart er rustig naar toe, maar voor de zekerheid laat je de brug zakken en kijk je toch even uit het luik of het allemaal wel past. Je gaat natuurlijk niet gokken. Dan wacht je gewoon op de brugopening en dat kan in de spitsuren lastig zijn.”

Schriftelijke vastlegging

Bas de Bruin, adviseur preventie en risicobeheer van TVM, vraagt of Van Laak alle stappen in de reisvoorbereiding ook op schrift of in een protocol vastlegt. “Ja, goeie”, zegt Van Laak. “Dat doen we eigenlijk niet, nee. Waarom weet ik ook niet.” Pascal Bruinen haakt daarop in. Voordat hij als fleetcontroller het toezicht kreeg over de vloot van 16 tankers en vrachtschepen van Wijgaart Shipping, was hij zelf kapitein op een tanker. “Daar is de reisvoorbereiding volledig geïntegreerd en conform de EBIS een vereiste, oliemaatschappijen zien daar vanwege de risico’s ook zeer scherp op toe. Gek eigenlijk  dat het bij andere schepen nog niet verplicht is.”

‘Schriftelijke vastlegging is een ondergeschoven kindje in de binnenvaart’

Van Laak zou het prima vinden als een schriftelijke vastlegging van de reisvoorbereiding een vast onderdeel wordt van de regels. “Het is een ondergeschoven kindje in de binnenvaart.” Aannames en routine staan immers altijd aan de wieg van mislukkingen, weet hij.

Hij stipt echter wel aan dat de administratieve druk op de schippers almaar toeneemt. Hij wijst op de map met de beladingsplannen van alle reizen van de Zembla. “Zo heb ik nog acht mappen staan. Je bent onderhand meer administrateur dan schipper.” Van Laak pleit daarom voor een eenvoudig computersysteem, waarin alle gegevens voor het begin van elke reis kunnen worden ingevuld. Daaruit zouden dan meteen alle knelpunten qua brughoogten en rivierdiepten tevoorschijn moeten komen.

Bas de Bruin merkt op dat in Tresco al een dergelijke module is opgenomen en die onder meer waarschuwt voor kritieke brugpassages, nog altijd de oorzaak van tal van vermijdbare schades. Van Laak hoort dat met instemming aan: “Als je in zo’n systeem alle basisgegevens kunt invoeren, dan zou dat wel makkelijk zijn.”