Wanneer er schade is aan spudpalen op schepen, zijn dit direct ook kostbare schades. Hoe vallen die kosten te verklaren? En, belangrijker, hoe voorkom je als schipper zo’n schade? Op pad met Tjitte Pander, scheepsexpert bij TVM. “Preventief onderhoud kan heel veel ellende voorkomen."
De haven van Werkendam ademt zwaar onder striemen van regen en wind, als Tjitte Pander naar een verzameling stalen palen wijst. “Kijk, dat zijn ze”, zegt de scheepsexpert van TVM dan, volgend op het gesprek van eerder op de middag. En, vervolgens: “Ze zijn van onschatbare waarde voor schippers, maar verdienen wel een beetje aandacht.”
“Ze zijn van onschatbare waarde voor schippers, maar verdienen wel een beetje aandacht.”
Zwaaipaal, spijker, ankerpaal, of kortweg spud. Het zijn allemaal synoniemen voor de term spudpaal. En dat er zoveel benamingen zijn voor het gevaarte, kan niet los worden gezien van z’n belangrijke functie. Elke schipper kent ze wel, de palen die door het schip lopen en op- en neergehaald worden om het schip op die manier vast te zetten of los te krijgen. Eenvoudigweg omdat ze op veel nieuwe schepen te vinden zijn. De spudpalen, die doorgaans inschuifbaar worden ingebouwd, zijn bedoeld om het afmeren gemakkelijker te maken. “Logisch dus dat veel beroepsschippers gebruik maken van spudpalen”, zegt Pander, doelend op die zo robuust ogende hulpmiddelen. “Het werkt veel makkelijker dan het ouderwetse anker.”
“Het werkt veel makkelijker dan het ouderwetse anker.”
Het zijn veelzeggende beelden in de haven van Werkendam, de op één na grootste binnenvaartthuishaven van Nederland als het gaat om aantallen geregistreerde schepen en tonnen laadvermogen. Hier, op de werkplaats van machinefabriek en scheepsreparatiebedrijf Van Wijk, wordt hard gewerkt aan het maken en repareren van spudpalen. Juist omdat ze alweer jaren zo onlosmakelijk verbonden zijn met de beroepsvaart.
In een tijd dat schepen alsmaar groter worden, er steeds meer tijdsdruk heerst en er zoveel mogelijk doelmatigheid wordt verlangd, zorgen de spudpalen ondubbelzinnig voor tijdsbesparing. Eenvoudigweg omdat afmeren dankzij de spudpalen snel, veilig en eenvoudig gaat. “Gemak dient de mens, hè”, zegt Pander, die als zeeman zeven jaar lang de wereld heeft rondgevaren. “Het is natuurlijk een fijn gegeven als schippers hun tijd efficiënt kunnen benutten.”
Nou ja, een fijn gegeven is het wanneer alles gaat zoals het zou moeten gaan. Maar goed gaat het lang niet altijd met het gebruik van spudpalen. Wanneer de spudpalen niet volledig zijn ingetrokken kan dit leiden tot schade aan het schip of aan de spudpaal zelf. Onder meer om daarover te vertellen is Pander deze onstuimige middag naar Werkendam afgereisd. Als scheepsexpert van TVM ziet hij nu eenmaal geregeld dat er schades ontstaan waarbij de telescopische apparaten een rol spelen. En bovengemiddeld vaak gaat daar onoplettendheid aan vooraf. Gevolg: Forse onkosten, dikwijls makkelijk dertigduizend euro.
“Het komt weleens voor dat een kraan nodig is om de paal vanaf de wal weer omhoog te hijsen”
“Het komt weleens voor dat een kraan nodig is om de paal vanaf de wal weer omhoog te hijsen”, rekent de in Limburg woonachtige expert voor. “Je kunt je voorstellen dat daaraan een behoorlijk prijskaartje hangt. Laat staan wanneer er nog meer ontzet is dan puur en alleen de spudpaal. Dan lopen de kosten alleen maar verder op. Dat wil je vanzelfsprekend niet meemaken als schipper.”
Al was het maar vanwege het oponthoud dat eruit volgt. Wanneer de spudpaal hersteld moet worden, is een schip al snel een week uit de vaart. Vaak nog langer, bijvoorbeeld wanneer de paal achter een sluisdrempel is blijven hangen. “Naast het prijskaartje, is ook oponthoud een grote frustratie voor de schipper”, vertelt de door de wol geverfde Pander in de Noord-Brabantse plaats.
“Je kunt je lading niet lossen bij je klant. En, afhankelijk van de omvang van de schade, kun je misschien ook niet tijdig leveren aan volgende klanten. Je hele planning loopt, kortom, in de soep. Schades, zeker dit soort schades, wil je daarom voorkomen.”
En dat kan heel vaak, weet Pander. Juist omdat een menselijke onachtzaamheid vaak aan de basis ligt van schade aan een spudpaal. En in het gros van de gevallen gaat het dan om schippers die, wanneer ze aan hun vaart beginnen, vermoeden dat de palen al naar boven zijn. In werkelijkheid zijn ze dat dan nog niet. “Zo’n menselijke vergissing is heus te verklaren en kan de beste schipper overkomen”, stelt TVM’s expert.
“Zo’n menselijke vergissing is heus te verklaren en kan de beste schipper overkomen”
“Denk aan even iets te lang in gesprek zijn met iemand, aan een schip dat je tegemoet komt varen en zo kan ik nog wel een paar voorbeelden noemen van waarom de aandacht kan verslappen. Een ongeluk zit in het spreekwoordelijke kleine hoekje. En toch: Juist als je dat weet, zou je daar vaker bij stil moeten staan als schipper. Een goede reisvoorbereiding kan zoveel leed voorkomen, is zó cruciaal.
Neem die vijf minuten prepareren daarom alsjeblieft in acht. En daarbij is controle van de spudpalen een wezenlijk onderdeel. Dankzij de camera’s die er bij de meeste schepen op gericht zijn, vallen de spudpalen vanuit de stuurhut doorgaans moeiteloos te zien. Gebruik die technologie ook, zou ik de schippers op het hart willen drukken. Check, check en re-check de stand van de spudpalen alsjeblieft. Je bewijst jezelf er als schipper een ongelooflijke dienst mee.”
"Check, check en re-check de stand van de spudpalen alsjeblieft. Je bewijst jezelf er als schipper een ongelooflijke dienst mee.”
De betrokkenheid die Pander etaleert in de haven van Werkendam is kenmerkend voor wie hij is. Ten koste van alles wil hij de schippers behoeden voor schade. Een attitude die verband houdt met zijn eigen ervaringen op het water. Hoogstpersoonlijk weet hij dat een foutje altijd op de loer ligt. Toch is het lang niet altijd zo dat een menselijke misser de oorzaak is van een defect aan de spudpalen.
Een technisch mankement, zoals een kettingbreuk, draadbreuk, systeem-storing of haperende borging of geleidering, kan net zo goed spelbreker zijn. Pander maakt het jaarlijks meermaals van dichtbij mee. Om die reden is preventief onderhoud laten doen aan de spudpalen altijd een goed idee, adviseert de expert.
“Weet je”, zegt hij, wanneer hij in zijn aantekeningboek de werking van een spudpaal uittekent. “Veel schippers zijn tussen 2006 en 2012 met spudpalen gaan werken op hun schepen. Dat betekent dat sommige van de palen al zo’n twintig jaar oud zijn. Dat is in principe geen probleem, aangezien ze een heel lange levensduur hebben. Desondanks is het altijd aan te raden om ze regelmatig te laten controleren, bijvoorbeeld tijdens de verplichte keuring die eens in de zeven jaar plaatsheeft.
Wanneer een schip dan toch op de werf is, is het voor de leverancier van de spudpalen een kleine moeite om even naar de palen te kijken. Wie weet moet de ketting en kabelaris worden vervangen, vragen de filters om een kritische blik of dient er wat olie bijgevuld te worden; ik noem maar wat. Het kan ook zijn dat de palen niet meer goed in elkaar schuiven, dat ze wat klemmen.
"Wanneer je na zo’n inspectie weet dat de spudpalen in orde zijn, geeft je dat als schipper weer voor vele jaren rust.”
Het lastige van spudpalen is dat ze bij een keuring op de werf moeilijk te inspecteren zijn, omdat ze dan in de opgetrokken stand staan. Toch kan preventief onderhoud heel veel ellende voorkomen. Gelukkig zien we een trend dat steeds meer schippers dit preventieve onderhoud ook laten doen. Wanneer je na zo’n inspectie weet dat de spudpalen in orde zijn, geeft je dat als schipper weer voor vele jaren rust.”
Want bij duidelijkheid en comfort, weet Pander, hebben de schippers baat. En dat is in het belang van iedereen. Van klanten, van de verzekeraar, maar bovenal van de schippers zelf. “Ontspannen schippers willen we zien”, besluit TVM’s scheepsexpert deze na-jaarsmiddag met een lach. “Dan zijn we allemaal content.”