Hoe stormschade voorkomen in de beroepsvaart?

Door schade niet meer kunnen uitvaren 

Het is één van de doemscenario’s van iedere beroepsschipper; schade aan schip of lading oplopen door snel veranderende weersomstandigheden. En nog erger: als gevolg van de schade enige tijd niet meer kunnen uitvaren. Niet zelden is de inkomstenderving door deze verlette tijd vele malen groter dan de werkelijke schade aan het schip. Aanleiding voor deze actie vormen de on-Nederlandse stormen die in februari 2022 het land teisterden. In een tijdsbestek van vier dagen trokken achtereenvolgens Dudley, Eunice en Franklin over Nederland; een zogenoemde drielingstorm. Met windkracht 10 – en korte tijd zelfs windkracht 11 – nestelde Eunice zich in de top drie van zwaarste stormen in de afgelopen vijftig jaar.

Schades door de drielingstorm

De schade die de drie stormen veroorzaakten in zowel de beroeps- als pleziervaart was groot. Dit was bijna een derde van de totale schade tussen 2017 en heden als gevolg van hevig of extreem weer.

Scheepsexpert Rob Jans van TVM benadrukt dat de werkelijke schade voor de beroepsvaart nog vele malen groter is. “Zeker als de schade eerst gerepareerd moet worden of als schippers moeten wachten op bijvoorbeeld nieuwe scheepsluiken. Als een schip dagenlang stil komt te liggen, hakt dat er financieel behoorlijk in voor de beroepsschipper”, weet Jans. "De schadelast is voor de beroepsvaart naar rato vele malen groter."

De beroepsvaart meldde bij TVM tientallen schadegevallen naar aanleiding van de stormen Dudley, Eunice en Franklin. Ter vergelijking: Tussen 2017 en heden werden er in totaal zeventig storm gerelateerde meldingen van beroepsschippers geregistreerd bij de verzekeraar.

Voorkom wegwaaiende ruimluiken

De meest voorkomende schademelding door de drielingstorm van begin dit jaar betrof voor de beroepsvaart zonder twijfel de luikenschade, stelt scheepsexpert Jans. “Denk aan ruimluiken die wegwaaien omdat ze onvoldoende gezekerd waren. We zien nog veel te vaak dat luiken die de lading afdekken slechts met een touw via een mastworp om de dekwasleiding zijn vastgemaakt. Maar dat is natuurlijk niet stormbestendig. Wij adviseren om de luiken met een goede spanband vast te maken. Zorg er altijd voor dat je voldoende spanbanden aan boord hebt, van voldoende sterkte. Anders waaien de luiken gewoon weg en dat is een dure aangelegenheid. Het gaat om heel lichte, aluminium luiken met een groot oppervlak.”

Afgezien van veel wegwaaiende luiken kreeg de afdeling schade in de stormperiode veel meldingen binnen van waterintrede in de voorwoning en in het achterschip. Ook zagen we veel schade aan de stuurhut door bijvoorbeeld een grijper tijdens het laden en lossen en schade door rondvliegende voorwerpen.

Geen verbod om uit te varen

Als verzekeraar kan TVM schippers geen verbod opleggen om uit te varen bij een bepaalde windkracht. “We kunnen niet zeggen: bij windkracht 8 mag er niet gevaren worden. Dat is afhankelijk van het vaartraject; op het IJsselmeer gaat het er anders aan toe dan op de Rijn. En als een groot schip zwaar geladen is, heeft dat een ander effect op wind en stroming dan wanneer je met een lege, kleine spits de oversteek maakt”, licht Jans toe. De scheepsexpert benadrukt dat de schipper te allen tijde baas is over zijn eigen schip.

"Schipper bepaalt kaders waarbinnen hij veilig kan varen"

“De schipper bepaalt de kaders waarbinnen hij veilig kan varen en laden”, zegt Jans. “Hij behoudt altijd de regie. Als een schipper van mening is dat het lossen van een lading door de harde wind niet verantwoord is, moet hij sterk in zijn schoenen staan en mogelijk even pas op de plaats maken. Dan maar een dagje uitstel, ook al is de tijdsdruk of druk van derden hoog. Als je bij gevaarlijke weersomstandigheden toch gaat lossen en er waait een luik in het water ben je veel verder van huis. Dan is de kans groot dat je dagenlang stil ligt.”

"De zware stormen anno 2022 zijn niet te vergelijken met eerdere stormen."

"Problemen van naderende stormen worden onderschat"

Jans wijst erop dat het zowel in het belang van TVM als van de schipper is dat schade wordt voorkomen. “Wij vermoeden dat de problemen die naderende stormen kunnen veroorzaken nog teveel worden onderschat. Er zijn schippers die denken: het is de afgelopen twintig jaar goed gegaan dus het zal ook nu wel weer goed komen. Maar de zware stormen anno 2022 zijn niet te vergelijken met eerdere stormen. Het zijn bijna tropische stormen waar we tegenwoordig mee te maken hebben. Daarom hechten wij er veel waarde aan om de bewustwording verbeteren. We moeten ons als maatschappij beter voorbereiden op dergelijke stormen.”

Vaste procedures: reisvoorbereiding

TVM adviseert beroepsvaartschippers vaste procedures te volgen als er storm op komst is én de verzekeraar adviseert schippers om de bemanning aan boord goed te instrueren. Jans: “Want één ding is zeker: stormen als Eunice zullen de komende jaren frequenter plaatsvinden. Hetzelfde geldt voor de ongekend snelle stijging van het waterpeil zoals we afgelopen jaar hebben gezien. We moeten echt met z’n allen gaan nadenken: hoe gaan we het morgen anders doen? Want als het fout dreigt te gaan, zijn we te laat.
Denk aan een goede reisvoorbereiding voordat u vertrekt."

Tips ter preventie schade binnenvaart

• Controleer of de vergrendelmechanismes, windhaken, borg- en verzegelklepjes en  sjormateriaal nog in goede conditie zijn
• Controleer of je touwen nog sterk genoeg zijn voor het afsluiten van de luiken. Of beter: maak ze vast met spanbanden
• Zorg dat je zware spanbanden aan boord hebt (bijvoorbeeld 10 ton)
• Sluit het geladen ruim geheel af en zet de luikenkap stormvast met verzegelkleppen of spanbanden
• Span spanbanden zuiver overdwars en niet schuin over de luiken
• Zet niet alleen de bovenluiken vast, ook de onderluiken
• Houd voldoende reserve trossen en/of koppeldraden op voorraad en paraat voor gebruik
• Ruim losse attributen op het dek zoveel mogelijk op of zet ze goed vast
• Trek de ankers strak in de ankerkluis, plaats de kettingstopper en bescherm het anker tegen ongewenst vallen
• Pleeg tijdig onderhoud aan kozijnen; voorkom verharding van rubberen afdichtingen en/of
• Voorkom dat buiswater de ventilatieopeningen van de brandstoftanks kan bereiken
• Sluit de ventilatieopeningen van de voorwoning tijdig zodat er geen buiswater naar binnen kan treden in de woning
• Plaats stormbinden voor het raam
• Sluit de toegang van de machinekamers, de voor- en achterpiek af, controleer ze op waterdichtheid (staat van het rubber profiel) en deugdelijk sluiten van de knevels